O punto de partida do sistema de organización sonora na antiga Grecia eran os modos, tamén chamados nomoi. Os nomoi serían leis baseadas nunha combinación de escalas base e dunhas fórmulas rítmicas determinadas.
A lenda di que os nomoi foron inventados por Terpandro en torno ao século VIII a.C., cando estableceu en Esparta a ensinanza da música, quedando fixadas xa dende ese momento unhas fórmulas melódicas para funcións determinadas basadas nos sete sons das cordas da lira.
Segundo Platón os nomoi establecéronse no período arcaico como leis musicais que recollían fórmulas austeras, moi en conexión co modo dórico. Pseudoplutarco (s. III d.C.) dicía que os primeiros nomoi naceron a cargo de Terpandro, ao basear unha serie de escalas en cada unha das sete notas das sete cordas da lira.
Cada modo presentaría un ritmo melódico típico, concebido para buscar a íntima relación entre a poesía e a música, procurando chegar a unha unidade estética. De feito, cada modo ou nomoi tiña unha consideración diferente; por exemplo, Platón consideraba que o dórico era un modo máis austero e viril que confería serenidade ao espírito, mentres que o frixio podía entolecer ou o mixolidio era máis voluptuoso.
Un dos primeiros filósofos que se preocupa pola explicación da música e do seu papel no universo foi Pitágoras (s. VI a. C.), quen comeza a aplicar a lóxica á música. Para este autor o Universo era perfecto e tiña unha forma concéntrica, de xeito que cada compoñente do Universo tiña que presentar esa perfección por medio da “harmonía do universo”. Dita harmonía estribaba segundo Pitágoras no NÚMERO, polo que a explicación da natureza, e en concreto da música, pasaba pola aplicación das matemáticas. Pitágoras por medio do estudo do monocordio chega á conclusión de que na música hai tres intervalos perfectos, que son a 8ª (diapasón), a 5ª (diapente) e a 4ª (diatesaron). Estos intervalos pódense expresar por medio de quebrados simples, sacados do experimento do monocordio:
- 8ª: 2/1. Mentres unha corda vibra unha vez, a que sona unha oitava superior faino dúas veces.
- 5ª: 3/2. Mentres unha corda vibra 3 veces a outra a unha relación de 5ª, vibra dúas.
- 4ª: 4/3. Mentres unha corda vibra 4 veces, a outra a unha relación de 4ª vibra 3 veces.
Despois de fixar os quebrados equivalentes a cada son, chegouse á conclusión de que a diferencia entre a 4ª e a 5ª é de 9/8, polo que o quebrado que define a distancia de tono é 9/8.
Pitágoras chegou á conclusión de que a música contén en sí mesma os principios organizadores do universo, as matemáticas.
Aristoxeno (s. IV a. C.) segue traballando na explicación matemática da música, indagando nas posibles explicacións do tono dende outros puntos de vista. Para Aristoxeno o tono era a distancia que cabía dúas veces e media nun diatesaron (4ª), xa que el empregaba máis o oído que Pitágoras, que buscaba máis unha especulación matemática. Como Aristoxeno buscaba a distancia que podería haber entre MI-LA, o máis importante era localizar o lugar onde se podería dividir o intervalo en partes (infixo). De resultado desta división interna xorden os tres xéneros harmónicos básicos da teoría grega: o diatónico, o enharmónico e o cromático.
i. Enharmónico: ¼+ ¼+ 2 tonos
iii. Cromático: ½+ ½+ 1’5 tono
Filolao, seguidor de Pitágoras, intenta atopar novos intervalos diferenciando entre o tono (epogdoom) e o semitono (diesis). Filolao, por medio de razonamentos matemáticos, marcou a diferencia entre un semitono menor (diesis) e un semitono maior (apótome), polo que diferencia entre diferentes xéneros enharmónicos.
Arquitas de Tarento (s. IV a.C.) vai máis alá e procura non só chegar a un razonamento matemático senón tamén buscar a beleza e a verdade da música, formulando o principio de superparticularidade, co que pretende manter na música unhas claras proporcións tanto nos acordes coma nos tetracordos.
No hay comentarios:
Publicar un comentario